Web Content Display Web Content Display

Historia Straży Leśnej

Aby zrozumieć konieczność istnienia Straży Leśnej należy spojrzeć w przeszłość, w historię ochrony zasobów leśnych. W czasach rzymskich las był chroniony „dla potęgi imperium". Historia Straży, zajmującą się ochroną lasu, zwierzyny i innych dóbr leśnych sięga początków państwowości. W dziejach do ochrony lasu zatrudniano strażników, strzelców i innych funkcjonariuszy leśnych.

Najstarszym polskim dokumentem dotyczącym gospodarowania zasobami leśnymi jest Statut Wiślicki  z 1347 roku.  Wprowadzający kary za wyrąb dębów oraz drzew owocowych w cudzych lasach. Za panowania Władysława Jagiełły wprowadzono też ograniczenia w wyrębie i eksporcie drewna cisowego oraz ustanowiono okres ochronny dla zwierzyny łownej trwający od 23 kwietnia do końca żniw. Natomiast Zygmunt Stary w roku 1529 w „ I Statucie litewskim" ustanawia ochronę: żubra, bobra oraz tura nad którym w owych czasach roztoczono szczególna opiekę.

Nieprzychylny dla lasów był okres XVII wieku gdzie ówcześni głównie obcego pochodzenia królowie Polski nie interesowali się dobrem jakim był las. Zmianę tego stanu rzeczy wprowadziła wydana w 1795 roku „Ordynacja służby Strażnikowskiej", w której zostały określone cele i zadania służb leśnych.

W czasach zaborów Polski administratorzy poszczególnych terytoriów Polski utrzymywali służby, które chroniły las. Były już to służby umundurowane z oznakami strażnika.

Pod zaborem austriackim w ustawie lasowej z dnia 3 grudnia 1852 zostały uchwalone przepisy prawne normujące działania straży, i tak strażnicy np. musieli być zaprzysiężeni, a rota przysięgi była wpisana w ustawę. Straż leśna była uzbrojona jednak wolno jej było używać broni tylko w razie własnej obrony koniecznej.

W związku z występowaniem różnych form własności lasu powoływane były też straże municypalne, jak straż leśna dóbr gminy i miasta Lwowa i prywatne, znane były przypadki, że strażnik na terenie nosił dwie oznaki urzędową i ustanowioną przez właściciela lasu.

Do bardziej znanych straży leśnych dóbr prywatnych można wymienić Straże hr. Potockich w Dobrach Rzepichowa, ks. Karola Radziwiłła w Dobrach Dawidówek, hr. Wodzickiego w Dobrach Poręby Wlk.

Po odzyskaniu niepodległości 1918 roku zwrócono szczególną uwagę na las - jako jeden z najcenniejszych składników majątku narodowego. Leśne prawodawstwo było odrębne dla lasów państwowych i prywatnych.

W dobrach prywatnych właściciele włości organizowali służby z reguły zawsze umundurowane do użytkowania i ochrony lasu. Pełna unifikacja terenowej administracji leśnej nastąpiła na podstawie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30. 12. 1924 roku, gdzie przyznano funkcjonariuszom państwowym prawo prowadzenia dochodzeń, wnoszenia i popierania oskarżenia, prowadzenia rewizji na podstawie zasad kodeksu postępowania karnego i postępowania administracyjnego.

W 1946 r. Rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego rozformowano Samodzielny Batalion Ochrony Lasów, a w jego miejsce utworzono Straż Leśną zorganizowaną na wzór wojskowy podległą Ministrowi Leśnictwa. Początkowo Straż Leśna składała się z oficerów mianowanych przez Ministra Leśnictwa oraz szeregowych mianowanych przez właściwe organa administracji lasów państwowych. Zmiana nastąpiła w 1949 r. -  organizację Straży Leśnej ustalił Minister Leśnictwa w porozumieniu z Ministrem Bezpieczeństwa Publicznego. Formacja ta straciła wojskowy charakter, oficerów i szeregowych zastąpiono terminem - funkcjonariusze Straży Leśnej. W tym stanie Straż Leśna działała  do wejścia w życie ustawy z dnia 28 września 1991r. o lasach.

Należy stwierdzić, że na przestrzeni wieków las przedstawiał znaczną wartość, którą trzeba było chronić. W różnych okresach dziejowych służby chroniące zasoby leśne były różnie nazywane, ale zawsze widziano konieczność ochrony  lasu przed wszelkiego rodzaju szkodnictwem.